KAĞITIN TARİHÇESİ KİM NE ZAMAN NEREDE İCAT ETTİ?

KÂĞIT

Kâğıttan öncesi: Papirüs ve Parşömen

Eski Mısır’da kâğıt yerine kullanılan Papirüs ve deriden yapılan parşömenler hakkında bilgi verelim.

Papirüs Mısırda Nil nehri kıyılarında yetişen yapraksız, üçgen gövdeli, 2-2.5 metre genişliğinde bir kamıştan elde edilmektedir. Kamışların içindeki yumuşak tabaka, ince şeritler halinde kesiliyor, birbirinin üstüne çaprazlama olarak yerleştiriliyordu. Daha sonra bunlar çiğnenerek düz bir tabaka haline getiriliyordu. Kurutulduktan sonra üzerine yazı yazılabilecek sertliğe ve inceliğe ulaşıyordu. Unutmamak gerekir ki papirüs kâğıt değildir.

M.Ö. 13. yüzyılda, yazı yazmak için deriden yapılan parşömenler de ilk kez Mısır’da kullanıldı. Parşömen elde etmek için, hayvanın derisi, kireç içerisinde güzelce temizlendikten sonra, tahta bir çerçeve içinde iyice gerilerek kurutuluyordu. Daha sonra da, yazı yazmaya elverişli düz bir zemin elde edinceye kadar bıçakla kazınıyordu. Deri parşömenin ömrü, papirüse göre daha uzundu ama fazla miktarda üretimi hayli zordu. Yine de yavaş yavaş Avrupa’ya yayıldı ve 1500 yılına kadar, özellikle dini yazılar için kullanıldı.

Kâğıdın İcadı

Ts’ai Lun (Tahminen M.S. 50 - 121) yaklaşık 2000 yıl önce Çin’de yaşayan imparatorun danışmanı bir memurdu ve M.S. 105 yılında bugünkü kullanılan hali ile kâğıdı icat etti.(Resim:İlk Kağıt Örnekleri, Çin)

Çinliler ağzı sıkı insanlardı ve kâğıt yapımının tarifi, nesilden nesile tutulan ağızlarla tam 500 sene sır olarak muhafaza edildi.

M.S. 571 tarihinde yapılan Talaş Savaşı’ndan sonra Araplar, tutsak aldıkları Çinlileri Semerkant’a götürdüler ve Çinli tutsaklarla birlikte ehemmiyetli bir kâğıt imalat merkezi kurdular. O zamanlar her şeyin hazırına konmaya alışmış Avrupalılar ise ancak 12. yüzyılda Haçlı Seferleri esnasında Araplar aracılığı ile kâğıtla haşir neşir olmaya başladılar.

Avrupa’da ilk kâğıt ancak 1151 yılında İspanya’da yapılabildi.

18. yüzyılın başlarında Fransız bilimci Rene-Antonie Ferchault de Reaumur arıların sindirim sistemini inceleyerek kovanın kâğıttan yapılmış olduğunu 1719 yılında Fransız Kraliyet Akademisi’ne sundu.

İlk kâğıt makinesi 1798 yılında yapıldı. Ancak bu geniş bir kayışın dönerek fıçıdaki lapayı aldığı ve ince kâğıt haline getirdiği, her dönüşte tek bir kâğıt yapabilen basit bir makine idi. Silindirli makine çok geçmeden 1809 yılında John Dickinson tarafından icat edildi.