İLK ÖZEL OKUL VE İLK DERSHANELER
İlk
Türk Özel Okulu

RESİM : GALATASARAY LİSESİ
İlk özel okulun hangisi olduğu hakkında kesin bir bilgi
olmamakla beraber,
farklı kaynak ve kişilere göre ilk özel Türk okulları değişmektedir. Bazı yazarlar,
özel okulların tarihçesine dair bilgi kaynağının yalnızca Tercüman-i Hakikat
Gazetesi olduğunu belirtmiştir. Dönemin eski kaynaklarından elde
edilen bilgilere göre şahıslar eliyle açılan ilk özel okullar İstanbul’da değil Selanik’te ortaya çıkmıştır. İşte bu
okullar,
15 Ocak 1882 yılında İstanbul’da açılan Şems-ül Maarif
Mektebi adındaki okul, Rüştiye
düzeyinde açılan, muhtemelen de ilk Türk özel okuludur.
Bir başka yayında, yine 1882
yılında açılan Medrese-i
Hayriye adlı okul ilk özel okul olarak tanıtılmıştır.
1873 yılında Selanikte ilk özel Müslüman Türk İlkokulu olarak kapılarını açan Şemsi Efendi Mektebi; yıl olarak diğer
okullardan erken açılmış olsa da bazı kaynaklarda özel okul olarak
nitelendirilmemiştir. Şemsi Efendi Mektebi, bugün artık Türk milli eğitiminin
en köklü kurumlardan birisi olan Terakki Vakfı Özel Şişli Terakki Okulları'nın
çekirdeğidir.2
Ağustos 1877 tarihinde okul, rüştiye (ortaokul)
düzeyine çıkarıldı ve Terakki Mektebi adı
altında öğrenime başlamıştır.Okul, bu tarihten sonra da gelişmesini sürdürdü. 27 Mart 1880 tarihinde okulun adı Selanik Terakki Mektebi olarak değiştirildi. Selanik Terakki Mektebi
ortaokuldan sonra lise düzeyinde de eğitim vermeye başlamıştır.
Özel okullar konusuna kısaca
değinen Koçer,
Tasvir-i
Efkâr Gazetesi’nde yayınlanan bir ilandan yola çıkarak, Türkler
tarafından açılan ilk özel okulun Darüşşafaka olduğunu ileri sürmüştür.
İlk
Dershaneler
Türkiye'de Dershanelerin kuruluş
tarihini 1915'te
yayınlanan Özel
Okullar Talimnamesi'ne kadar götürenler var. Ancak bugünkü anlamda ilk dershanelerin
1960'lı yılların ortalarında açıldığını söyleyebiliriz.
Özel dershaneler ilk kez
08.06.1965 tarih ve 625 sayılı yasa ile
açılmışlardı. Bu tarihten sonra merkezî sınavların çoğalmasıyla özel
dershaneler de yayıldı.
1970'li
yıllarda Türkiye’nin bütün illeri dershanelerine kavuşmuştu.
1980 darbesinde Türkiye genelinde 200'e yakın dershane vardı.
Günümüzde ise dershanelerin özel
okula ve temel liseye dönüşmeleri sürecinden önce 4500’e yakın dershane vardı.