İLK TÜRK ÖZEL OKULU VE İLK DERSHANELER NE ZAMAN AÇILDI?

İLK ÖZEL OKUL VE İLK DERSHANELER

İlk Türk Özel Okulu

RESİM : GALATASARAY LİSESİ

İlk özel okulun hangisi olduğu hakkında kesin bir bilgi olmamakla beraber, farklı kaynak ve kişilere göre ilk özel Türk okulları değişmektedir. Bazı yazarlar, özel okulların tarihçesine dair bilgi kaynağının yalnızca Tercüman-i Hakikat Gazetesi olduğunu belirtmiştir. Dönemin eski kaynaklarından elde edilen bilgilere göre şahıslar eliyle açılan ilk özel okullar İstanbul’da değil Selanik’te ortaya çıkmıştır. İşte bu okullar,

15 Ocak 1882 yılında İstanbul’da açılan Şems-ül Maarif Mektebi adındaki okul, Rüştiye düzeyinde açılan, muhtemelen de ilk Türk özel okuludur.

Bir başka yayında, yine 1882 yılında açılan Medrese-i Hayriye adlı okul ilk özel okul olarak tanıtılmıştır.

1873 yılında Selanikte ilk özel Müslüman Türk İlkokulu olarak kapılarını açan Şemsi Efendi Mektebi; yıl olarak diğer okullardan erken açılmış olsa da bazı kaynaklarda özel okul olarak nitelendirilmemiştir. Şemsi Efendi Mektebi, bugün artık Türk milli eğitiminin en köklü kurumlardan birisi olan Terakki Vakfı Özel Şişli Terakki Okulları'nın çekirdeğidir.2 Ağustos 1877 tarihinde okul, rüştiye (ortaokul) düzeyine çıkarıldı ve Terakki Mektebi adı altında öğrenime başlamıştır.Okul, bu tarihten sonra da gelişmesini sürdürdü. 27 Mart 1880 tarihinde okulun adı Selanik Terakki Mektebi olarak değiştirildi. Selanik Terakki Mektebi ortaokuldan sonra lise düzeyinde de eğitim vermeye başlamıştır.

Özel okullar konusuna kısaca değinen Koçer, Tasvir-i Efkâr Gazetesi’nde yayınlanan bir ilandan yola çıkarak, Türkler tarafından açılan ilk özel okulun Darüşşafaka olduğunu ileri sürmüştür.

İlk Dershaneler

Türkiye'de Dershanelerin kuruluş tarihini 1915'te yayınlanan Özel Okullar Talimnamesi'ne kadar götürenler var. Ancak bugünkü anlamda ilk dershanelerin 1960'lı yılların ortalarında açıldığını söyleyebiliriz.

Özel dershaneler ilk kez 08.06.1965 tarih ve 625 sayılı yasa ile açılmışlardı. Bu tarihten sonra merkezî sınavların çoğalmasıyla özel dershaneler de yayıldı.

1970'li yıllarda Türkiye’nin bütün illeri dershanelerine kavuşmuştu.

1980 darbesinde Türkiye genelinde 200'e yakın dershane vardı.

Günümüzde ise dershanelerin özel okula ve temel liseye dönüşmeleri sürecinden önce 4500’e yakın dershane vardı.